De terrorkat

In bijna elke buurt loopt er wel eentje; een kater of poes die bekend staat als ‘buurt-terrorist’. Hij verjaagt katten uit hun eigen tuin of valt passerende honden aan. Het is niet altijd makkelijk om te geloven dat een aanhankelijke schootkat buitenshuis verandert in een ‘bully’ die de buurt terroriseert. Wat kun je hieraan doen? En ben jij verantwoordelijk als je kat buiten de boel terroriseert?

Verantwoordelijkheid

Als eigenaar ben je verantwoordelijk voor de schade die jouw huisdier veroorzaakt, ook als je er niet bij bent.

Wanneer jou kat problemen veroorzaakt in de buurt, dan ben jij degene die verantwoordelijkheid moet nemen. De schade die jouw huisdier veroorzaakt, ook als je er niet bij bent. Dat betekent dat eigenaren van andere katten met hun dierenartsrekening bij je kunnen aankloppen, als zij kunnen aantonen dat jouw kat dit heeft veroorzaakt. Of als jouw kat de dure vogels bij de buren uit de volière haalt.

Afspraken maken

Als de terrorkat problemen heeft met slechts enkele buurtkatten, kunnen buurtbewoners afspraken maken over uitlaatschema’s. Vaste ritmes waarin buurtkatten delen van de dag binnen verblijven en elkaar afwisselen, voorkomt veel stress en conflicten. Als de vechter veel indringers aanvalt, bijvoorbeeld passerende katten, honden en zelfs mensen, kan de kat niet meer veilig naar buiten. Het afzetten van de achtertuin is dan het enige verantwoorde alternatief om de kat veilig zijn eigen territorium te geven.

Terriotale dieren

Katten zijn van nature territoriale dieren. Dat betekent dat ze een bepaald gebied verdedigen tegen indringers. In het territorium kan een kat relatief veilig eten, slapen en spelen. Sommige katten delen hun territorium met een soortgenoot, terwijl andere katten de ultieme solitaire jagers zijn die geen anderen in hun gebied dulden.

Een kat communiceert vooral met soortgenoten over zijn gebied door middel van het afzetten van geuren en feromonen. Tijdens de patrouille door zijn territorium kan hij kopjes geven tegen paaltjes en tegen bomen sproeien. Hierdoor kunnen buurtkatten elkaar veilig ontlopen en worden directe conflicten vermeden als ze elkaars markeringen respecteren. Wanneer ze toch in elkaars territorium komen kan agressie ingezet worden om de ander te verjagen. Meestal doen katten dit alleen tegen soortgenoten, maar soms breiden ze dit uit naar honden of zelfs naar mensen.

Het territorium wat een kat zichzelf toe-eigent komt vaak niet overeen met eigen huis en tuin, oftewel het grondgebied van de eigenaar. De kat bepaalt zelf hoe groot zijn territorium is en wie hij accepteert in zijn territorium. Alhoewel katers territorialer zijn, kunnen poezen ook indringers verjagen. Katers hebben vaak een groter gebied wat zij verdedigen dan poezen. In een stadswijk met veel katten levert de verdeling van territoria dikwijls problemen op; er wordt vaker gevochten, gesproeid in huis of er is angst om naar buiten te gaan.

Het wegjagen van soortgenoten is dus normaal kattengedrag. Toch is er wel een verschil in de intensiteit van dit territoriale gedrag per kat, zeker in de mate waarin er agressie wordt ingezet.

Aanval

Wanneer een kat agressie inzet om een indringer uit zijn territorium te verjagen, kan hij dat doen door middel van intimidatie. Door het inzetten van dreiggedrag zoals aanstaren, grommen, blazen of op een afstandje achtervolgen, probeert de bewoner van het territorium de indringer te intimideren. Hij dreigt met ernstigere maatregelen als de indringer niet weggaat.

Dreigen is veiliger voor beide partijen. Immers in een gevecht kan de bewoner van het territorium ook zelf gewond raken. Er zijn katten die voornamelijk territoriaal dreiggedrag vertonen en weinig tot niet overgaan tot daadwerkelijk aanvalsgedrag waarbij gevochten en gebeten wordt. Er zijn ook katten die wél overgaan tot vechten, bijten en slaan met nagels. Verwondingen zijn dan meestal het gevolg; bijtwonden kunnen leiden tot gerafelde oren, abcessen onder de huid en zelfs open wonden die bij de dierenarts behandeld moeten worden.

Katten in gevecht

De mate waarin een kat serieuzere agressie inzet hangt van verschillende factoren af. Allereerst verschilt de territoriumdrift per kat; dit heeft voor een groot deel een erfelijke basis. Hormonen spelen tevens een rol, bij intacte katers (en poezen) wordt vaker gevochten in de voortplantingsperiode. De omgeving/buurt waarin de kat woont en de hoeveelheid katten die erin wonen beïnvloeden de conflicten tevens. In een dichtbevolkte wijk zijn veel katten in een (te) klein gebied.

De kans wordt dan groter dat een buurtkat terecht komt in het hart van het territorium van een ander. In het hart van het territorium is de agressie over het algemeen erger dan richting de buitenrand. Daarnaast spelen leerervaringen ook een rol; hoe meer een kat succesvol zijn territorium verdedigt, hoe sneller hij in heftigere gevechten kan belanden.

Normaal gedrag?

Een veel gehoorde reactie van katteneigenaren met een vechtersbaas is: “Het is normaal gedrag, ze zoeken het zelf wel uit.” Het klopt dat zowel vechten als bijten normale gedragingen kunnen zijn voor katten. Echter katten zijn van nature vooral conflictvermijdend van aard; vechten is geen voorkeursgedrag wat naar elke kat wordt getoond. Een onnatuurlijke situatie met teveel buurtkatten zorgt ervoor dat er meer gevochten wordt. Eventuele gevolgen van het gedrag van zo’n terrorkat kun je zien als ‘iets normaals’, wat ons vrijwaart van het nemen van actie. Maar het kan toch niet de bedoeling zijn dat jouw kat de buurtkatten verwondt of angstig maakt?

Dat hondeneigenaren buitenshuis op hun hond moeten letten, is vrij ingeburgerd. Zeker in bebouwde kom zijn we gewend om honden niet zonder supervisie te laten loslopen. Alhoewel niet iedereen zich eraan houdt, is het logisch dat een hondeneigenaar de rekening betaalt als zijn hond schade veroorzaakt; in andermans tuin of zelfs aan andermans hond. Maar dat eigenaren ook verantwoordelijk zijn voor het gedrag van hun kat is voor veel katteneigenaren nieuw. Ons gevoel is dat we als eigenaar geen toezicht hebben op katten buitenshuis en hierdoor hun gedrag niet kunnen monitoren en controleren. Dat klopt natuurlijk. Echter als eigenaar ben je wél verantwoordelijk voor.